VGU-HkR septemberuitje. Een reis door vervlogen tijden

01/09/16 - De tijd gaat snel, dus voordat we het wisten was het alweer donderdag 1 september. Op deze eerste dag van de fruitmaand stapten de 200 deelnemers aan het traditionele VGU-HkR najaarsuitje al vroeg uit de veren.

Om 08:45 immers zouden in Rotterdam en Vlaardingen de motoren starten van de vier bussen met als reisdoel vandaag de Historische Driehoek Hoorn-Medemblik-Enkhuizen.

Zie ook bijdrage Sjaak Sies: Bijpraten met oud-collega's in een historische ambiance

Onder stoom

Een wisselstoring op de NS-spoorlijnen richting Rotterdam maakte dat de reis iets later kon beginnen, maar gelukkig viel de drukte op de weg naar West-Friesland hierna mee. Stipt op tijd parkeerden de bussen bij het station in Hoorn, waar de ketel van de tram al onder stoom stond. Terwijl de reizigers uit Rotterdam en Vlaardingen elkaar op het perron begroetten en een plekje zochten in een van de bijna antieke wagons, hadden de dames en heren van de Stoomtram het smakelijke gebak al uitgeserveerd en konden de koffie en thee worden ingeschonken.

Slingerend treinspoor

De fluit galmde over het Hoornse station en de treinreis werd hortend en stotend in gang gezet voor een avontuurlijke reis door andere tijden. Het piepende en krakende treinspoor slingerde een weg over het West-Friese platteland. Station Wognum vormde het decor van een eerste tussenstop. En via de plaatsjes Twisk en Opperdoes werden hierna de laatste kilometers ingezet richting de eindbestemming van deze treinreis, station Medemblik. Weer zo'n station dat in oude luister is hersteld, een genot om hier even te mogen rondsnuffelen.

Bakkerijmuseum

De m.s. Friesland, het schip dat het gezelschap over het IJsselmeer naar Enkhuizen zou brengen, lag intussen aangemeerd aan de kade. Maar omdat deze afvaart nog wel een uurtje op zich zou laten wachten, was er een mooie gelegenheid het historische centrum van Medemblik te verkennen. Dit stadje huisvest immers allerlei leuke musea. Kasteel Radboud bijvoorbeeld, stammend uit het eind van de 13e eeuw, en het Bakkerijmuseum. En wat te denken van het Stoomgemaal dat bezoekers alles vertelt over de ontwikkeling van de stoommachine.

Kortom, tijd tekort daar in Medemblik en met het voornemen snel nog eens naar dit plaatsje af te reizen, gingen we via de loopplanken aan boord van de Friesland, waar een heerlijke West-Friese koffietafel werd geserveerd. Wie dat wilde, genoot hierna op het bovendek van deze vaartocht. Op en langs het water van het IJsselmeer was immers genoeg te zien en al snel kwamen de contouren van Enkhuizen in beeld, Afmeren deed de Friesland aan de steiger van onze volgende bestemming, het Zuiderzeemuseum.

Rondom de Zuiderzee

Direct voorbij het toegangshek van dit museum startte een - zoals het museum beloofde - 'Reis rondom de Zuiderzee'. Lopend door de nauwe straatjes en over de smalle dijkjes maakten de bezoekers kennis met de overeenkomsten en verschillen in tradities, dialecten, streekdrachten, ambachten en handel tussen de verschillende plaatsen rond de voormalige Zuiderzee. Een reis te voet van Enkhuizen over de Afsluitdijk langs de Waddeneilanden naar plekken in Friesland zoals Hindeloopen en Makkum. Na een bezoek aan Urk volgden nog Nunspeet en Spakenburg om uiteindelijk te eindigen in Volendam.

Na afloop van ons bezoek aan dit Zuiderzeemuseum zorgden onze vier buschauffeurs nog voor een verrassing. Hun bussen hadden ze namelijk niet zoals beloofd direct bij de achteruitgang van het museum geparkeerd, maar 'even' verderop bij het NS-station van Enkhuizen. Dat betekende een wandeling van ca. 15 minuten langs de historische haven van Enkhuizen. Een extra inspanning die de ene deelnemer iets gemakkelijker af ging dan de andere.

Terugblik

Enigszins vertraagd kon hierna de terugreis richting Rotterdam worden ingezet, die vanwege de toegenomen verkeersdrukte iets langer zou duren dan verwacht. Voor een laatste keer vandaag verzamelde het gezelschap, ditmaal bij Brasserie Waalhaven. Een prachtig restaurant, dat - anders dan de naam doet vermoeden - is gelegen aan de start- en landingsbaan van vliegveld Zestienhoven. (Anno 2016 Rotterdam-The Hague Airport genaamd. En de naam Waalhaven verwijst overigens naar het in 1920 geopende Rotterdamse centrum voor passagiers- en vrachtvluchten. Dit werd in mei 1940 grotendeels verwoest door de Duitsers en is na de oorlog niet meer opgebouwd). Onder het genot van een heerlijk driegangenmenu werd teruggeblikt op deze gezellige dag waarop het VGU-HkR-bestuur weer alles uit de kast had gehaald om het de deelnemers naar de zin te maken. En die missie is zeker weer geslaagd. (eV)

- - -

Foto's

Panorama Aart v.d. Kooij

Van deze Zuiderzee-trip zijn door deelnemers heel veel foto's gemaakt. Een selectie hiervan is geplaatst in het fotoboek 2016 West-Friesland. 

- - -

Bijpraten met oud-collega's in een historische ambiance

Dit jaar zijn we naar de driehoek Hoorn-Medemblik-Enkhuizen gegaan. De dag begon ongetwijfeld voor velen met de vraag: moet ik een jasje/vestje meenemen? Zelf heb ik de gok genomen om dat niet te doen en dat bleek een juiste beslissing. Voor mij althans en ik kom er later op terug waarom.

Zo’n dag begint met de reis naar de opstapplaats van de bus, in Vlaardingen bij het laboratorium of in Rotterdam bij het centraal station. In Vlaardingen vertrok de bus volgens de dagindeling om 8:45 u. De bus met chauffeur Hans bleek de “voortrekkersbus” te zijn en de rest volgde.

Op een parkeerplaats ergens onderweg voegden zich de bussen uit Rotterdam bij ons en wij waren op tijd in Hoorn waar de museum stoomtram al klaar stond. De tram met vertrektijd 10.40 uur vanuit Hoorn bestaat uit lokaalspoorrijtuigen, dat wil zeggen 'de Oostenrijkers' (voorheen zo nodig aangevuld met één of meer 'Zwitsers'; een enkele keer geheel uit ‘de Zwitsers’), maar nooit uit Nederlandse houten tramrijtuigen. De Zwitserse rijtuigen zijn eind 2012 teruggekeerd naar Zwitserland. Locomotief: de 16, 'Bello'.

Niet alleen het rollend materieel, maar ook de entourage van de lijn draagt bij tot het historische karakter van de tramdienst, zoals de gerestaureerde stationsgebouwen te Wognum –Nibbixwoud, Twisks en Opperdoes en het seinhuis te Hoorn, dat afkomstig is uit Kesteren. Het station te Medemblik is tussen december 2006 en juli 2007 in historische staat gerestaureerd. Een aantal rijtuigen waren voor ons gereserveerd en in die rijtuigen stond een gebakje op ons te wachten. De temperatuur was inmiddels zo dat de ramen (aan een kant!!) open konden. Je moest wel even door hebben hoe dat moest: aan een leren band het raam enigszins kiepen en dan daar beneden trekken. Daarna vastzetten met de eerder genoemde leren band.

De stoomtram vertrok op tijd en met een rustig tempootje reden we zo door het Noord-Hollandse landschap. Weidse vergezichten en uitgestrekte velden met groene kolen. Koffie of thee werd geserveerd, andere drankjes waren voor eigen rekening. Halverwege stopte de tram in Wognum-Nibbixwoud en de meeste mensen stapten uit om de benen te strekken en een praatje te maken met een oud-collega. Want ja, dat is natuurlijk ook de charme van deze dagen: herinneringen ophalen over vroeger. En natuurlijk informeren naar het wel en wee van je oud-collega.

Iets later dan gepland kwamen we in Medemblik aan waar het museumschip “Friesland” op ons (en anderen) lag te wachten. De “Friesland” is gebouwd in 1956 en midden jaren tachtig van de vorige eeuw ingezet voor de rederij Doeksen als veerboot tussen Harlingen en de Waddeneilanden Terschelling en Vlieland. In al die jaren heeft de “Friesland” duizenden passagiers overgezet. Veel passagiers bewaren nog steeds goede herinneringen aan die reizen met de “Friesland”.

Voor we op de boot stapten konden we wat rondlopen of de mooie stoomlocomotief bekijken en het mooie stationsgebouw. Aan boord namen we plaats in de kajuit en daar werd ons de Westfriese koffietafel geserveerd. Helaas kwam de koffie pas toen we de broodjes al hadden verorberd. We hadden trek! De temperatuur in de kajuit liep hoog op en iedereen spoedde zich na afloop naar het dek om in een heerlijk zonnetje te genieten van de rest van de boottocht naar het Zuiderzeemuseum over het mooie IJsselmeer met vele zeilboten.

Om circa half drie meerden we aan bij de aankomst/vertrekplaats. Aan boord hadden we een plattegrond van het museum gekregen en voor zover nodig een toegangskaart (bezitters van een museumjaarkaart konden die natuurlijk gebruiken). Op de plattegrond stond ook aangegeven waar we om 4 uur moesten zijn om weer op de bussen te stappen, namelijk bij de stadsuitgang. Een aantal streek eerst neer op een terrasje voor een biertje of een glaasje wijn. Het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen brengt de verhalen tot leven van mensen die vroeger rond de Zuiderzee woonden. Hier zie, hoor, voel, proef en ruik je het dagelijkse leven rond de Zuiderzee, voordat de Afsluitdijk in 1932 de Zuiderzee veranderde in het IJsselmeer. Het Zuiderzeemuseum richt zich op de geschiedenis, actualiteit en toekomst van het gebied. De thema’s water, ambacht en gemeenschappen staan centraal. In het buitenmuseum met historische gebouwen en in het binnenmuseum (dat we niet bezocht hebben) wordt dit verhaal met thematische tentoonstellingen zichtbaar gemaakt.

In het buitenmuseum maak je een wandeling door de geschiedenis. Loop je over de klinkerstraatjes langs meer dan honderddertig authentieke huizen, winkels en werkplaatsen zoals een kerk, een visrokerij, winkels en woonhuizen uit dorpen rond de voormalige Zuiderzee. Help ambachtslieden in de Marker haven bij het breien van de netten, draai een touw in elkaar bij de touwslagerij, help de dienstmeid een handje of ga in gesprek met de Urker ‘bewoners’.

Een aantal presentaties biedt een moderne interpretatie van traditionele technieken, materialen en thema’s, zoals het touwproject van Christien Meindertsma naast de touwslagerij. Uiteindelijk was iedereen om 4 uur bij de stadsuitgang maar daar stonden geen bussen. Dat betekende een wandelingetje van ca 15 minuten naar de parkeerplaats bij het station waar de bussen dus wel stonden. Natuurlijk een beetje gezoek om de juiste bus te vinden maar ook dat lukte. De chauffeur van onze bus miste iemand en na enige tijd bleek dat deze persoon bij de stadsuitgang zat te wachten. Daardoor vertrokken we met vertraging uit Enkhuizen. Met ook nog wat file onderweg arriveerden we al met al een uurtje later dan gepland bij het restaurant.

De chauffeur had het restaurant ingelicht. De laatste bus was nog wat later…………. en de eerste bus reed verkeerd door een foute aanwijzing. Iemand dacht dat het restaurant bij de ingang van het vliegveld Rotterdam lag. Dat is dus niet zo. Brasserie Waalhaven ligt bijna aan de startbaan maar je moet er met een flinke omweg naar toe. Mooi nieuw restaurant met mooie platen van het voormalige vliegveld Waalhaven. Want de geschiedenis van de burgerluchtvaar in Nederland is niet begonnen in de Haarlemmermeerpolder bij Amsterdam maar op het vliegveld Waalhaven in Rotterdam.

Deze info kreeg ik van een paar leden van de vliegclub waarbij ik aan tafel zat. Na het voortreffelijke diner en een dankwoord van de voorzitter aan de dames van het bestuur die dit weer hadden georganiseerd vertrokken we voor het laatste ritje naar Rotterdam of Vlaardingen. Het weer werkte mee, een afwisselend programma en fijn om weer bij te praten met de oud-collega’s.

Sjaak Sies